کد مطلب:90241 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:237

الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی محمد خاتم المرسلین و آله الطاهرین و اللعن علی اعدائهم اجمعین من الان الی قیام یوم الدین.

احمده حمد عبد معترف بالعجز و التقصیر و اشكره علی ما اعان علیه من قصد و یسر من عسیر. و اشهد ان سیدنا محمدا عبده و رسوله البشیر النذیر صلی الله علیه و آله و سلم صلاه یفوز قائلها من الله بمغفره و اجر كبیر، و ینجوبها فی الاخره من عذاب السعیر. و حسبنا الله و نعم الوكیل نعم المولی و نعم النصیر.

خطبه ی شریفه ی متقین كه شریف رضی رضوان الله علیه در نهج البلاغه نقل نموده است شراح به شماره های 194-193-192-186-184 یاد كرده اند.

علت این اختلاف وجود ارتباط این خطبه، با سایر خطبه ها است.

عده ای بر این عقیده اند كه این خطبه، بعد از خطبه ی معروفه ی «القاصعه» با اندك فاصله ای و با تفكیك، از ماقبل و مستقلا وجود دارد و شماری گفته اند كه این خطبه، به جوابی كه به برج بن مسهر طائی داده است ارتباط دارد و با خطبه ی قاصعه پایان یافته

[صفحه 26]

است.

به هر حال نظر به اهمیت خاصی كه این خطبه از سایر خطبه ها دارد و از آنجا كه متقین، این گروه ممتاز خلقت خصال حمیده و فضائل و صفات نمونه ای دارا هستند، از اینرو توجه شما را به افرادی كه در كتابهایشان این خطبه را یاد كرده اند، جلب می نمایم:

1. ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس هلالی، در كتاب سلیم بن قیس، ص 211، ضمن اینكه كسی غیر از ابان، از سلیم بن قیس، این خطبه را نقل نكرده و علمای رجال وی را از جمله ی ضعفای در نقل حدیث بر شمرده و اضافه كرده اند كه كتاب سلیم بن قیس را كه او وضع نموده، به سلیم منتسب نیست.

2. صدوق المحدثین (ره) در كتاب امالی، ص 340، مجلس 84، حدیث 2 از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام این خطبه را با تفاوت چشم گیری كه با عبارات نهج البلاغه دارد، نقل نموده است.

3. ثقه الاسلام كلینی، در كافی، باب المومن صفاته و علامته حدیث 1، ص 226.

4. ابن قتیبه پیش از كلینی و صدوق پاره ای از این خطبه را در كتاب زهد از عیون الاخبار، یاد نموده است.

5. علامه ی مجلسی رحمه الله علیه در مرآت العقول كه شرح بر كافی است ج 9، ص 202، بیان كرده است.

[صفحه 27]

6. ابن شعبه ی حرانی كه معاصر با صدوق قدس سرهما است در تحف العقول، ص 107، ضمن روایاتی كه از امیرالمومنین علیه السلام جمع آوری نموده، مرسلا نقل كرده است.

این چند تن از دانشمندان بزرگ كه به نام و كتابهایشان اشاره شد، پیش از سید رضی قدس سره خطبه را ذكر كرده اند و اگر در جمع دانشمندانی كه پیش از سید بودند، نام علامه ی مجلسی دیده می شود به خاطر شرح او بر كافی است.

اما دانشمندانی كه پس از سید این خطبه را نقل نموده اند، نام و كتابهای آنان به این شرح است:

1. محمد بن علی الكراجكی، (متوفی 449 ق) در كنزالفوائد، ص 31.

2. كمال الدین محمد بن طلحه شافعی (متوفی 652 ق) در مطالب السئوال، ج 1، ص 151.

3. سبط بن الجوزی یوسف بن قراوغلی (متوفی 654 ق در تذكره الخواص مرفوعا از مجاهد از ابن عباس، ص 148.

4. علامه ی مجلسی (متوفی 1111 ق) در كتاب بحارالانوار، ص 315 و 341 و 365 از جلد 67 چاپ جدید و در جلد 68، ص 192 و جلد 78، ص 38.

تا اینجا از كسانی كه خطبه را نقل كرده اند و كتابهای آنان نام بردیم، بی مناسب نیست كسانی كه این خطبه را از نظر اهمیت چشم گیری كه دارد و مستقلا شرح كرده اند، نیز نام ببریم:

1. شرح خطبه الهمام (متقین) از محمد تقی بن مقصود علی مجلسی (متوفی 1070 ق).

2. شرح خطبه الهمام (متقین) از میرزا ابوالقاسم بن میرزا احمد شیخ الاسلام اصطهباناتی.

3. شرح خطبه الهمام (متقین) از سید علاءالدین گلستانه (متوفی 1110 ق).

4. شرح خطبه الهمام (متقین) از تقی بن حسین علی هروی اصفهانی حائری

[صفحه 28]

(متوفی 1299 ق)

5. شرح خطبه الهمام (متقین) از شیخ محمد جواد بن علی بن الشیخ جعفر التستری متوفی 1335 ق).

6. شرح خطبه الهمام (متقین) از میرآصف قزوینی (متوفی 1136 ق) در اصبهان.

7. شرح خطبه الهمام (متقین) از علامه ی مجلسی قدس سره (متوفی 1111 ق).

8. شرح خطبه الهمام (متقین) با عنوان نغمه الهی كه به لغت گجراتی است و در هند چاپ شده است.

9. شرح خطبه الهمام (متقین) از مهدی بن ابی الحسن قمشه ای در 207 بیت فارسی.

10. شرح خطبه الهمام (متقین) از انصاری (متوفی 1405) به نظم فارسی.

[صفحه 29]

صفحه 26، 27، 28، 29.